Prehabilitacja to stosunkowo nowe, robiące jednak dużą karierę, słowo. Oznacza ono kompleksowe przygotowanie do zabiegu operacyjnego czy, szerzej, długotrwałego leczenia na przykład onkologicznego. Podstawą prehabilitacji jest doprowadzenie pacjenta do optymalnego możliwego stanu zdrowia, który pozwoli nie tylko na dobrą tolerancję zabiegu chirurgicznego, ale też uniknięcie powikłań i szybki powrót do zdrowia.

Prehabilitacja opiera się na czterech podstawowych elementach:

• eliminacji nałogów, przede wszystkim palenia papierosów. Palenie papierosów to nie tylko czynnik ryzyka szeregu poważnych chorób, w tym nowotworów. To również bardzo istotne zagrożenie wystąpieniem powikłań, takich jak zapalenie płuc, zakażenie rany pooperacyjnej czy nawet zgonu.
• przygotowania żywieniowego, szczególnie ważnego u chorych wyniszczonych i niedożywionych. Operowanie chorego z ciężkim niedożywieniem do znaczące zwiększenie wszystkich powikłań. Najczęściej dotyczy to chorych onkologicznych. Odpowiednie przygotowanie żywieniowe dotyczyć jednak powinno znacznie większej grupy pacjentów. Tak zwane żywienie immunomodulacyjne może być stosowane również u pacjentów bez nasilonych deficytów żywieniowych - więcej
• odpowiednio dobranych ćwiczeń, które mają na celu poprawę ogólnej wydolności organizmu. Często stosunkowo krótki czas pomiędzy rozpoznaniem a zabiegiem uniemożliwia bardziej zaawansowane ćwiczenia, jednakże można w ciągu nawet kilku dni nauczyć pacjentów odpowiedniego toru oddechowego czy prozaicznych czynności jak wstawanie z łóżka po zabiegu czy stabilizacja powłok brzusznych przy kaszlu. Wdrożenie odpowiednich ćwiczeń, nawet w niewielkim zakresie wspomaga procesy anaboliczne, a więc pomagające przywrócić utraconą masę ciała czy wspomóc gojenie. Szczególną rolę odgrywają ćwiczenia fizyczne u pacjentów otyłych przygotowywanych do zabiegów planowych (endoprotezy, operacje przepuklin, chirurgia plastyczna i rekonstrukcyjna, chirurgia bariatryczna itd.)
• wsparcie psychologiczne, które jest szczególnie ważne u chorych onkologicznych. Ma ono na celu nie tylko lepsze zrozumienie istoty leczenia, ale również redukcję strachu, który zazwyczaj towarzyszy leczeniu operacyjnemu czy onkologicznemu. To bardzo ważny element wsparcia, albowiem lęk i stres to czynniki nie tylko pogarszające samopoczucie chorego i jego tzw. jakość życia, ale również istotnie wpływające na wyniki leczenia, także onkologicznego. 

Prehabilitacja w Polsce to pojęcie nowe. Hasło „prehabilitacja” w polskiej wersji Wikipedii pojawiło się dopiero kilka dni temu (twórcami jest Zespół współtworzący niniejszy portal), w wersji anglojęzycznej i większości wersji językowych krajów Europy Zachodniej obecne są od niemal dziesięciu lat. Prehabilitacja w najlepszych ośrodkach chirurgicznych nie jest już tematem rozważań „tak czy nie” a obowiązującą srategią przygotowania pacjentów. Jej rola jest tak duża, iż nawet w przypadkach operacji nowotworowych warto odroczyć leczenie chirurgiczne o 2 tygodnie, by dobrze przygotować chorego.  Zagadnienie prehabilitacji doczekało się dziesiątków publikacji naukowych, opracowań, prezentacji. Znaczna część dobrych ośrodków medycznych posiada odpowiednie poradnie prehabilitacyjne. Otwarcie takiej Poradni w Poznaniu przewidziane jest na czerwiec 2020. Szczegółowe informacje na pewno znajdą się na naszej stronie.

Prehabilitacja stanowi jeden z ważnych elementów tzw. medycyny okołooperacyjnej (perioperative medicine), której celem jest nie tylko wykonanie pojedynczej procedury medycznej (a więc zabiegu lub podania leku), ale kompleksowe działania mające na celu uzyskanie jak najlepszego stanu zdrowia pacjenta.

Portal, który Państwo odwiedzacie postawił sobie niezwykle ambitne zadanie – doprowadzić do sytuacji, gdy zabieg operacyjny będzie wykonany u świadomego, dobrze przygotowanego pacjenta. Wymaga to jednak intensywnej pracy nas wszystkich – lekarzy, pielęgniarek, rehabilitantów, dietetyków, psychologów, ale również, jeśli nie przede wszystkim pacjentów. Ale warto.

Pytanie bowiem nie brzmi „czy wprowadzać prehabilitację”, tylko „jak wprowadzać prehabilitację”.

Spróbujmy zrobić to razem.

prof. dr hab. n. med. Tomasz Banasiewicz - specjalista chirurgii ogólnej, główne obszary zainteresowań zawodowych to koloproktologia (2018-2020 Prezes Polskiego Klubu Koloproktologii), szeroko rozumiana kompleksowa opieka okołooperacyjna (ERAS, żywienie, zakażenie miejsca operowanego), terapia podciśnieniowa (pomysłodawca i Redaktor Naczelny „Negative Pressure Wound Therapy Journal”) i choroba wysokościowa (lekarz i aktywny uczestnik wypraw wysokogórskich i eksploracyjnych). Absolwent Akademii Medycznej im K Marcinkowskiego w Poznaniu (1994), stopień profesora nadzwyczajnego nauk medycznych otrzymał w roku 2015. Od roku 2017 Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Endokrynologicznej i Onkologii Gastroenterologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Członek międzynarodowych zespołów eksperckich w zakresie terapii podciśnieniowej, leczenia metodą otwartego brzucha, zakażenia miejsca operowanego. Autor ponad 300 publikacji i 4 monografii chirurgicznych.